Lower the BAR
Als je de artikelen en video’s over tubeless banden mag geloven, dan is de rolweerstand van een tubeless band lager door het ontbreken van een binnenband. De natuurkundige verklaring wordt dan weer niet gegeven. Blijkbaar gaat iedereen ervan uit dat alle fietsers Bèta’s zijn en dit fenomeen geen uitleg behoeft. De verklaring die het meest in de buurt komt, is het ontbreken van wrijving tussen buiten- en binnenband. Wrijving geeft weerstand.
Wat ik me als Alfaatje natuurkundig wel kan voorstellen, is dat het gewicht van een tubeless band lager is dan het gewicht van een binnen- en buitenband samen. Het op gang brengen en houden van het wiel zal dan minder energie kosten. Feitelijk dezelfde reden als waarom je lichte velgen zou willen. Dat gaat dan weer over de energie die je erin moet stoppen, niet over de weerstand die het rollen van de band ondervindt. Net zoals dat er energie verloren gaat in de vervorming van de band. En bij een lagere bandenspanning, is de vervorming groter. Voor de berijder van de fiets is het echter lood om oud ijzer. Of je nu harder moet trappen omdat de rolweerstand hoger is, je wielen zwaarder zijn of de vervorming van je banden hoger is. Boeien!
“Wrijving geeft weerstand”
Maar goed, zonder verder uitleg te geven, wordt het voordeel in rolweerstand van de tubeless band onmiddellijk gebruikt om de bandenspanning naar beneden te brengen en daarmee de rijeigenschappen te verbeteren. Mij achterlatend met de vraag of de lagere spanning nodig is voor een lagere rolweerstand of dat het gewonnen verschil gebruikt wordt om de rijeigenschappen te verbeteren. Normaal gesproken geeft een hardere band op vlak wegdek minder rolweerstand. Op een hobbelige ondergrond is dat anders, want dan gaat er energie zitten in het ‘stuiteren’.
Dus voor MTB en gravelbanden zie ik wel waarom je het aantal bar naar beneden zou brengen. Voor racefietsbanden niet direct, ervan uitgaand dat je hier in Nederland veel glad asfalt hebt. De reden moet dan in het comfort liggen. Dus met minder bar een gelijke rolweerstand en dus meer comfort. Dus leuk voor de toerfietser, maar als je een triathleet bent die meer om snelheid geeft, dan om comfort, dan heb je er niets aan.
Want een feit is ook dat de maximale luchtdruk van tubeless banden lager ligt dan die van hun binnenband collega’s. Dus al zou je willen, je kunt je tubeless racefietsbandje volgens fabrieksaanwijzing niet eens oppompen tot de gewenste 8 of 9 bar. Ook de verklaring daarvoor is weer slecht te vinden. De beste uitleg die ik heb gevonden, is dat bij een maximale spanning van een normale band (8-9 bar) een tubeless band in een bocht van de velg wordt afgedrukt.
Conclusie: Je hebt met tubeless banden met minder luchtdruk een gelijke rolweerstand, meer comfort en een betere wegligging. Dat is mooi, maar hoeveel bar moet er dan uit mijn bandjes laten ontsnappen? Mijn gevoel zegt nog steeds dat je harder gaat als je banden harder zijn. Dus dat vraagt om een – niet wetenschappelijk – testje.
Om de wielen van mijn Giant Revolt zaten standaard een paar allround 40 mm Maxxis Velocita AR gravelbanden. Daar mag maximaal ruim 4 bar in (60 PSI). Als ik dat doe, loopt de band goed op het asfalt, maar ontbreekt het aan de nodige grip in de bochten. Onverhard wordt de fiets een stuiterbal. Het ontbreken van grip in de bochten kan ook worden veroorzaakt door het minimale profiel van de Velocita. Het stuiteren is hinderlijk.
Daarnaast is de achterband steeds lek en houdt de sealant (latex) de gaatjes niet dicht bij 4 bar. De gaatjes springen weer open en onder hoge druk spuit de sealant over de fiets en zijn berijder. Dus het aantal bar maar naar beneden brengen is dan de conclusie. Eerst naar 3.5 bar en als blijkt dat dit geen zoden aan de dijk zet, terug naar 3 bar. Bij deze druk blijven de gedichte gaatjes ook echt dicht, maar het voorkomt niet dat er in rap tempo nieuwe gaatjes bijkomen. Mijn conclusie daaruit is dat het gewoon slechte banden zijn.
“Met 4 bar in je gravelband stuiter je het bos uit”
Dus op basis van het bestuderen van de nodige reviews een setje Specialized Pathfinders Pro aangeschaft. De term ‘Pro’ in je artikelnaam gebruiken doet het altijd goed. Zo krijg ik als niets presterende amateur toch het gevoel dat ik met de grote jongens meekan.
Toen ik de Velocita bandjes van de velg afhaalde, voelde ik pas hoe flinterdun ze eigenlijk zijn. Dat zal best positief zijn voor het gewicht, maar ik vind het dan niet zo gek dat ze lek slaan door ieder scherp schelpje dat je raakt.
Om de nieuwe banden te kunnen vergelijken ben ik begonnen om de Pathfinders ook maar eens op 4 bar op te pompen. Dat leverde hetzelfde effect op als de 4 bar in de oude banden. Behalve dat ze niet lek raakten dan. Op het asfalt is het allemaal prima, al heb je in de bochten niet echt het gevoel dat je er vol in kunt gaan. Maar als je zelfs maar een klinkerweg oprijdt, dan stuiter je alle kanten op.
Dus maar snel de druk teruggebracht tot 3 bar. En dat rijdt eigenlijk prima. De band loopt nog steeds soepel op het asfalt en de wegligging in de bocht is een stuk beter. Onverhard stuiter je alleen nog bij echte obstakels als een boomwortel. Hartstikke tevreden, dus niets meer aan doen, zou je denken. Dan lees ik ergens dat een ervaren gravelrijder van ongeveer mijn gewicht 70-75 kg op 1,8 of zelfs 1,5 bar rondrijdt. Dat is de helft van wat ik erin heb zitten.
Ik heb nog nooit bewust minder dan 3 bar in een fietsband gestopt. En als ik dat onverhoopt wel een keer had door een lek of een slecht werkende handpomp, dan beviel dat heel slecht. Maar ja, wie niet waagt…
Dus heb ik de bandenspanning teruggebracht tot 2,5 bar en heb er een rondje van 68 kilometer mee gegraveld. Een beetje tot mijn verbazing loopt de band nog prima en is de grip in het bochtenwerk aanzienlijk beter. Vooraf was ik bang dat de band zou gaan ‘rollen’ in de bocht. Een beetje het gevoel alsof je wegglibbert. Maar dat was helemaal niet het geval. De boomwortel test gaf ook een beter resultaat.
Dat heeft mij doen besluiten door te gaan met het verminderen van het aantal bar totdat ik het punt heb bereikt dat ik het gevoel heb dat meer bar beter is. De volgende gravelrit gaat dus op 2 bar. De volgende asfaltrit gaat op 2,5 bar om een goed gevoel te krijgen of de band zwaarder loopt. Ergens halverwege dan maar eens wat lucht laten ontsnappen en kijken hoe dat voelt.
Voorlopige conclusie (de test is nog niet helemaal afgerond) is dat de tubeless band voordeel biedt voor de comfort en grip zoekers, niet zozeer voor de snelheidsduivels.
De snelheidsduivels kunnen best op tubeless rijden, maar gaan daar in praktijk geen voordeel bij hebben, aangezien ze geen lagere rolweerstand krijgen dat dat ze al hadden met hun snoeiharde banden. Hooguit voor de kasseien ragger met een KOM ambitie is de lagere bandespanning een snelheidsvoordeel.
Daar moet je bij optellen dat tubeless banden een gedoe is. Niet alleen het monteren van die dingen is een ‘dingetje’, maar ook als je lek rijdt, heb je kans dat jij en je fiets onder de ‘latex’ zitten. Helemaal hopeloos wordt het als de lek te groot is om door de sealant gedicht te worden en je er midden in het bos een binnenbandje in moet prutsen.
Dus op mijn Giant Propel (Aero fiets) zal ik niet snel overstappen op tubeless. Hoop gedoe en weinig voordeel. Maar op mijn gravelbike annex toerfiets zie ik het voordeel wel en denk ik dat het voordeel aan comfort en rijeigenschappen opwegen tegen het gedoe van tubeless.
Podcast # 22 – Over Tubeless Witte Troep en “Mag Ik Hier Wel In?”
Deze podcast is voor iedereen die wel eens twijfelt. Of je nu twijfelt over wel of niet tubeless banden, of dat je nu twijfelt over het befietsen van verboden paden. Ronald & Marc nemen je mee in hun twijfel en waar de twijfel overloopt in een heilige overtuiging.
Links
Tubeless spulletjes
Sealant injectiespuit en sealant: Stan’ce Notubes
Schwalbe Tire booster
Banden
Schwalbe G-One Bite
Specialized Pathfinder Pro 2-Bliss
Maxxis Velocita AR
Schoenen
Overig
Kroondomein het Loo (gesloten van 15 sept t/m 25 december)
Ride Every Tile
Heuvelsfietsen
Bier
Going tubeless
Zelfs in de over het algemeen conservatieve fietswereld zijn er af en toe innovaties. Een paar jaar geleden is het elektronisch schakelen geïntroduceerd en onze racefietsen worden nu veelal voorzien van schijfremmen. Een nieuwe trend is tubeless banden.
Daar wordt dan direct heel dik over gedaan en de meningen, voor en tegen, vliegen over het internet. Maar om ‘tubeless’ nu een innovatie te noemen, gaat wat mij betreft te ver. Auto’s rijden al jaren ‘tubeless’ rond en de eerste ‘tubeless’ fietsband stamt alweer uit het jaar 2000.
Feit is wel dat nieuwe sportfietsen in het hogere prijssegment steeds vaker worden geleverd met tubeless banden. Maar waarom?
De meest belangrijke reden is simpel commercieel. Tubeless is ‘hot and happening’ en dat wil je dan natuurlijk hebben. Je vrienden bewonderen je nieuwe fiets en zeggen: “ahh, mooi, tubeless bandjes, cool!”.
De technische redenen om tubeless te gaan zijn de lagere rolweerstand, doordat er geen wrijving is tussen binnen- en buitenband, het gewicht dat bespaard wordt doordat je geen binnenband hebt en het meer kunnen spelen met de luchtdruk waardoor je een beter ‘contact’ hebt met de band.
Uiteraard is er ook nog het argument van de zelfplakkende band. Er gaat immers ‘sealant’ in, wat in de volksmond meestal wordt aangeduid met ‘latex’. Die ‘latex’ zorgt ervoor dat als je lek rijdt, het gaatje automatisch wordt gedicht. Superhandig, maar deze truc kun je ook toepassen in je binnenband en is dus niet voorbehouden aan een tubeless exemplaar.
Argumenten om vast te blijven houden aan je binnenbandje zijn de prijs van tubeless, de betrouwbaarheid en de montage. Onvoldoende bewezen betrouwbaarheid is de reden waarom profteams nog maar sporadisch gebruik maken van tubeless. Naast het feit dat ze op hun tubes (banden die worden vastgepakt op de velg) door kunnen blijven kachelen als ze lek zijn. Voor de amateur zijn de prijs en de montage meer de argumenten waarop toch maar gekozen wordt voor de binnenband.
Het begint al dat je wielen geschikt moeten zijn, of geschikt te maken zijn voor tubeless. Als ze niet ‘tubeless ready’ zijn, vallen ze vaak wel tubeless te maken met speciaal velglint en een speciaal ventiel. Je begrijpt het al; hier begint het gedoe en de kosten.
Daarnaast moet je natuurlijk een tubeless band hebben. Proberen een niet tubeless band tubeless te maken is niet alleen lastig, maar ook gevaarlijk. Door het gebrek aan steun van de binnenband kan een niet tubeless band van je velg aflopen. Daar moet je in de afdaling van de Ventoux even niet aan denken.
Als laatste heb je ‘sealant’ nodig om je band luchtdicht te maken en niet alleen om mogelijk lek op te lossen, maar ook om mogelijke gaten en kieren tussen velg en band te dichten.
Dan naar het grootste nadeel; de montage. Dat is wel even wat anders dan een regulier bandje verwisselen. Velg geschikt maken, alles schoonpoetsen, bandje er op, ‘sealant’ erin en dan proberen je band op te blazen om er achter te komen dat de lucht er harder uitloopt dan dat jij het er met je voetpomp in kunt blazen. Gelukkig is er dan weer een ‘tire booster’ op de markt (kassa!) waarmee je de nodige druk kan ontwikkelen om de band goed op de velg te krijgen. Ook zijn er wel wat tips en trucs om met een gewone handpomp je tubeless band opgepompt te krijgen. Maar je snapt het al; gedoe en kosten.
Dan maar naar de voordelen van het gemis aan binnenband. Ik heb een Giant Revolt met 40mm Maxxis Velocita AR banden. De banden waren af-fabriek gemonteerd en liepen gelijk de eerste week leeg. Ik moet daarbij zeggen dat ik van harde banden houd en ze dus op 4 bar had opgepompt. Kenners geven aan dat dit zeker 1 bar te veel is. Hoe dan ook, binnen een dag was de bandenspanning gedaald naar 3 bar en binnen week kon ik er niet meer op rijden.
Een beetje Googelen leerde me dat ik de wielen moest ‘schudden’, ze eventueel met extra ‘sealant’ bij moest vullen en er vooral op moest rijden om ze luchtdichter te krijgen. Dit alles gedaan hebbende is de conclusie dat mijn voorband inderdaad minder hard leegloopt, maar mijn achterband des te harder. Reden daarvan is de onophoudende stroom aan lekken. Na een half jaar stond de teller officieel op 14 maal lek en dat is nog zonder de lekjes die ik niet heb opgemerkt, omdat ze vanzelf alweer gedicht zijn.
Nogmaals aangegeven, er zit 4 bar aan lucht in mijn banden en dat is vrij veel, maar dan nog zit dat 1 bar onder de aangegeven max en vind ik niet dat een gravelband bij elk schelpenpaadje een keer lek moet gaan.
Wat wel lekker duidelijk werd, is dat de ‘sealant’ redelijk werkt. Als je lek rijdt, plakt de band zichzelf. Wel moet je er rekening mee houden dat er in dat proces wel wat lucht verloren gaat. Dat merk je dan pas weer als het fietsen verdacht zwaar wordt (het Tank effect), omdat je nog maar op 1,5 bar rondrijdt. De laatste paar keer was het lek wel direct duidelijk. De ‘latex’ spoot onder hevig gesis tegen mijn kuit aan. Saillant detail is dat je de ‘latex’ er niet zomaar van afwast, dus dat je nog een paar dagen rondloopt met een witte kwak op je kuit.
Een ander leermoment is dat je niet direct je band moet oppompen als het lek ontdekt. Bij (te) hoge druk werkt de ‘sealant’ niet. Normaal gesproken loopt de band niet verder leeg dan 1 tot 1,5 bar. Tip is om hier gewoon een kilometer of 5 mee door te rijden, voordat je de band weer oppompt.
Dan heb je wel gelijk het grootste voordeel in praktijk gezien. Je komt eigenlijk niet met een band te zitten waar je niet meer op kunt doorrijden en je hoeft ook niet meer te doen dan je Co2 patroon op je band te zetten om wat lucht aan te vullen. Dat is wel een stuk eenvoudiger dan in de kou en nattigheid op een verlaten landweggetje met je koude handen een nieuw binnenbandje om je achterwiel leggen.
Ik heb voor de zekerheid toch een binnenband in mijn zadeltas zitten. Als ik de Velomenati regels overtreed, dan ook maar gelijk goed! Maar deze optie heb ik – ondanks 14 maal lek – nog niet nodig gehad.
Wel heb ik na de tiende of elfde keer lek mentaal afscheid genomen van mijn Maxxis Velocita AR achterband en ben ik op zoek gegaan naar een lekbestendige opvolger van Maxx. Daarnaast is Maxx met zijn gebrekkige profiel toch net iets te all-round voor wat ik wil en is nu het moment dat ik een meer geprofileerde gravelband kan uitkiezen.
Het is de Specialized Pathfinder Pro 2Bliss ready 42mm geworden. Het kostte me even tijd, maar als je 2Bliss een beetje snel uitspreekt, hoor ‘tubeless’. En ja, ondanks dat ik op basis van mijn ervaring eerder een vol rubberen band zou moeten kiezen, is het toch weer een tubeless bandje geworden.
Mijn wielen zijn gelukkig al ‘tubeless ready’, inclusief ventiel. Dus dan heb ik alleen nog een beetje ‘sealant’ en een ‘tire booster’ nodig. Ik ben handig, maar geen fietsenmaker, dus denk ik wel representatief voor de doe-het-zelf fietsamateur. Ik ga ervaren hoe makkelijk het is om zelf je tubeless bandje te monteren. Ik houd je op de hoogte!